Για καλό και για κακό, σκοτώστε τα!

Ο Τρόμπας (επί το ευπρεπέστερον Γκρούβι) είναι ένα νεαρό λαμπραντόρ που βρέθηκε προ καιρού εγκαταλειμμένο στο Πεδίο του Αρεως
και έκτοτε συγκατοικεί με τον φίλο και συνάδελφο Αρίστο Γιαννόπουλο.

Τον περασμένο Ιανουάριο, ο Τρόμπας υποβλήθηκε στον τακτικό προληπτικό αιματολογικό έλεγχο για να διαπιστωθεί κατά πόσον πάσχει από καλααζάρ (λεϊσμάνια ή λεϊσμανίαση). Στις 3 Φεβρουαρίου, ο συγκάτοικος του Τρόμπα έλαβε ένα έγγραφο από τη Νομαρχία Αθηνών (Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης και Κτηνιατρικής), το οποίο του ανακοίνωνε ότι «τα αποτελέσματα της εργαστηριακής εξέτασης του αίματος αποδείχθηκαν θετικά» και ότι «το γεγονός αυτό σημαίνει ότι ο σκύλος σας έχει προσβληθεί από τη ζωοανθρωπονόσο λεϊσμανίαση».

Στη συνέχεια, το έγγραφο εξηγούσε ότι η συγκεκριμένη ασθένεια μεταδίδεται από το σκύλο στον άνθρωπο με τσίμπημα σκνίπας και για το λόγο αυτό «η διατήρηση του άρρωστου ζώου στο σπίτι σας βάζει σε κινδύνους τόσο την υγεία τη δική σας όσο και των γειτόνων σας και κύρια των μικρών παιδιών που προσβάλλονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από τη λεϊσμανίαση».

Θάνατος ή απομόνωση

Ακολουθούσε, χωρίς περιστροφές, η καταδίκη του Τρόμπα σε θάνατο: «Η Υπηρεσία μας με βάση το γεγονός ότι δεν υπάρχει θεραπεία για τη λεϊσμανίαση, σας συμβουλεύει να δεχθείτε την ευθανασία του ζώου σας. Σας παρακαλούμε να μας αποστείλετε το βιβλιάριο κτηνιατρικής παρακολούθησης του σκύλου σας μαζί με την πλακέτα που φέρει τον αριθμό μητρώου του για να τον διαγράψουμε από τα μητρώα ιδιοκτητών σκύλων, ώστε να μην πληρώσετε την εισφορά του Ν.829/78 για τα επόμενα χρόνια. Επίσης είναι απαραίτητο για τη διαγραφή του να μας στείλετε μια επίσημη βεβαίωση ευθανασίας του σκύλου σας από τον κτηνίατρο που την έκανε».

Αυτή ήταν η ρητή «επιστημονική» συμβουλή των αρμόδιων υπηρεσιών για τον Τρόμπα: να θανατωθεί δίχως δεύτερη κουβέντα. Σε περίπτωση πάλι που ο αποδέκτης της καταδικαστικής απόφασης αρνιόταν να συμμορφωθεί, το ίδιο έγγραφο τον καθιστούσε υπεύθυνο να θέσει το σκύλο του «σε αυστηρή απομόνωση κατά τρόπο που να αποκλείεται το ενδεχόμενο να τον τσιμπήσουν σκνίπες (σε κλουβί με διχτυωτό πλέγμα το οποίο θα έχει 10 έως 12 διάκενα ανά γραμμικό εκατοστό. Το άνοιγμα κάθε διάκενου δεν θα είναι μεγαλύτερο από 0,85 χιλιοστά)». Θάνατος λοιπόν ή ασφυκτική απομόνωση σε κλουβί με σίτα: το μέλλον του Τρόμπα προμηνυόταν μάλλον σκοτεινό. Ιδιαίτερα αν είχε πέσει σε λάθος χέρια...

Για δεύτερη φορά στη ζωή του (η πρώτη ήταν όταν εντοπίστηκε να περιφέρεται εξαθλιωμένος στο Πεδίο του Αρεως), ο Τρόμπας θα αποδεικνυόταν τυχερός μέσα στην ατυχία του. Ο συγκάτοικός του φρόντισε να επαναληφθεί η εξέταση αίματος στο Ινστιτούτο Παστέρ και έτσι διαπιστώθηκε ότι το σκυλί είναι τελικά υγιές. Υγιές, όσο περίεργο κι αν φαίνεται, εμφανίζεται το σκυλί και στο «Βιβλίο Υγείας/Σήμανσης/Καταγραφής για Σκύλους» το οποίο προμηθεύονται οι κάτοχοι σκύλου από το υπουργείο Γεωργίας μαζί με ένα μεταλλικό πλακίδιο με τον αριθμό μητρώου του ζώου τους που εξετάστηκε για λεϊσμανίαση.

Είναι προφανές ότι είχε γίνει λάθος. Οπως διαπιστώσαμε μιλώντας με την αρμόδια κτηνίατρο της νομαρχίας, ο Τρόμπας πρέπει να χρεώθηκε τα αποτελέσματα της εξέτασης άλλου σκύλου, ο οποίος είναι άρρωστος αλλά διαθέτει χαρτιά που διαβεβαιώνουν περί του αντιθέτου. Με δυο λόγια, ο Τρόμπας καταδικάστηκε σε θάνατο άνευ λόγου και αιτίας. Τι θα είχε συμβεί αν ο αποδέκτης του εγγράφου, τρομοκρατημένος από το μπουγιουρντί της νομαρχίας, έπαιρνε τις συστάσεις του κατά γράμμα; Σήμερα, ο Τρόμπας θα ήταν νεκρός. Και κανείς δεν θα μάθαινε ότι
δολοφονήθηκε όντας απολύτως υγιής.

Δεν ξέρω, δεν απαντώ

Αλλά και για όσα σκυλιά νοσούν, η λύση είναι σε κάθε περίπτωση η ευθανασία; Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας και της νομαρχίας ακολουθούν απαρχαιωμένες νομοθετικές ρυθμίσεις και υπουργικές αποφάσεις, οι οποίες θεωρούν δεδομένο ότι πρέπει να θανατώνονται τα σκυλιά που νοσούν από λεϊσμανίαση. (Ο νέος πολυδιαφημισμένος νόμος 3170/2003 δεν ασχολείται με το ζήτημα.) Σε ερώτησή μας κατά πόσον η ίδια πιστεύει ότι η ασθένεια θεραπεύεται, αρμόδια υπάλληλος του υπουργείου Γεωργίας μάς είπε ότι η ίδια δεν μπορεί να μας δώσει υπεύθυνη απάντηση, και ότι άλλοι κτηνίατροι διατείνονται πως υπάρχει θεραπεία και άλλοι πως όχι. Συμπλήρωσε, πάντως, ότι η θεραπεία είναι ούτως ή άλλως πολυδάπανη και όχι ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Αντιφατική υπήρξε και η απάντηση στο ίδιο ερώτημα κτηνιάτρου της νομαρχίας. Υπογράμμισε και αυτή από την πλευρά της ότι οι γνώμες διχάζονται, ότι η ίδια δεν διαθέτει σχετική πείρα, και ενώ κάποια στιγμή παραδέχθηκε ότι η αρρώστια θεραπεύεται σε πρώιμο στάδιο, στη συνέχεια της επικοινωνίας μας αμφισβήτησε τα αποτελέσματα της θεραπείας που υπόσχονται οι ιδιώτες συνάδελφοί της.

Στο θολό αυτό τοπίο, όπου οι υπεύθυνοι εμφανίζονται να μην έχουν σαφή θέση για το πρόβλημα και υποστηρίζουν ότι όσο κι αν δεν επιθυμούν τη θανάτωση των ζώων είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν το νόμο, κάποια χαρτιά σαν κι αυτό που έφτασε προ ημερών στο σπίτι του Τρόμπα καταδικάζουν σε θάνατο σκυλιά που ενδέχεται να είναι υγιή και άλλα που θα μπορούσαν να θεραπευτούν.

Και όμως, θεραπεύεται

Τα ερωτήματα επομένως παραμένουν: πώς οι κρατικές υπηρεσίες προτείνουν την άμεση θανάτωση σκυλιών βάσει εξετάσεων τα αποτελέσματα των οποίων αποδεικνύονται συχνά επισφαλή; Και εν πάση περιπτώσει, δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να ελέγχεται μια
δεύτερη φορά το θετικό αποτέλεσμα της αιματολογικής εξέτασης, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι το ζώο νοσεί; Αν πάλι το καλααζάρ θεραπεύεται, τότε γιατί οι κρατικές υπηρεσίες επιμένουν στις βεβαιότητες (και τις φοβίες) κτηνιάτρων προηγούμενων γενιών;

Για τα θέματα αυτά ζητήσαμε την άποψη του Μανώλη Θεοδωρίδη, του κτηνίατρου που επί τριάντα ολόκληρα χρόνια φωνάζει ότι το καλααζάρ θεραπεύεται, θέση η οποία τον έχει φέρει κατά καιρούς αντιμέτωπο με εκπροσώπους του Πανεπιστημίου αλλά και ιδιώτες συναδέλφους του. Οπως μας εξήγησε ο κύριος Θεοδωρίδης, ήδη από το 1977 σε συνεργασία με τη σύζυγό του Ιριδα Σβιντ δοκίμασε ένα νέο θεραπευτικό σχήμα με πολύ θετικά αποτελέσματα. Μεταξύ 1982-1985 σε 22 περιστατικά σημειώθηκαν 21 ιάσεις.

«Θεραπεία υπάρχει», υποστηρίζει ο κ. Θεοδωρίδης, «και αυτό αποδεικνύεται από τα εκατοντάδες αποθεραπευθέντα σκυλιά που ζουν τελείως φυσιολογικά και φτάνουν σε βαθιά γεράματα στο ίδιο ποσοστό με τα ζώα που δεν νόσησαν ποτέ. Εάν η νεφρική λειτουργία είναι καλή ή αποκατασταθεί με τη συμβολή του κτηνιάτρου και ο σκύλος δέχεται υψηλή θεραπευτική δόση, τότε η ασθένεια θεραπεύεται σε ποσοστό πάνω από 90%».

Εκτός αυτού, υπογραμμίζει ο κ. Θεοδωρίδης, οι αποθεραπευθέντες σκύλοι δεν παραμένουν φορείς της ασθένειας. Σε περίπτωση που παραμείνουν φορείς, τότε η θεραπεία έχει αποτύχει. Και ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο: κατά τον κ. Θεοδωρίδη η μετάδοση της αρρώστιας από το σκύλο στον άνθρωπο είναι αμφίβολη. Αυτό υποδεικνύει τόσο πειραματική έρευνα του καθηγητή Μανβάιλερ, όσο και η εμπειρία του ίδιου, καθώς σε καμία από τις εκατοντάδες οικογένειες που είχαν σκύλο με καλααζάρ δεν μεταδόθηκε όλα αυτά τα χρόνια η ασθένεια. «Στη Θεσσαλονίκη, πάλι, δίχρονη στατιστική έρευνα του Πανεπιστημίου διαπίστωσε ότι το 10-30% των σκύλων σε διάφορες περιοχές ήταν μολυσμένοι, ενώ σε κανένα κάτοικο της πόλης δεν διαπιστώθηκε η αρρώστια», σημειώνει ο συνομιλητής μας. Και καταλήγει ότι ύστερα
από δεκαετίες ολόκληρες άρνησης, από το 2000 το Παθολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κάνει κάποιες προσπάθειες θεραπευτικής αγωγής.

Είναι βέβαιο ότι η θέση πως η ασθένεια αντιμετωπίζεται κερδίζει τα τελευταία χρόνια έδαφος, καθιστώντας ακόμη περισσότερο αναξιόπιστη την ούτως ή άλλως εχθρική προς τα ζώα στάση των κρατικών υπηρεσιών που αποφασίζουν και διατάσσουν την εκτέλεσή τους με το καλημέρα.

Αρκεί μια ματιά στις φιλοζωικές ιστοσελίδες για να διαπιστώσουμε ότι η λεϊσμανίαση θεωρείται πλέον ιάσιμη ασθένεια. Αλλά και η εμπειρική παρατήρηση συνηγορεί στο ίδιο συμπέρασμα: όλοι έχουμε υπόψη μας σκυλιά που θεραπεύτηκαν.


Εφόσον λοιπόν είναι ζήτημα νομοθεσίας, καιρός να αλλάξει το απαρχαιωμένο πλαίσιο που ωθεί τους υπεύθυνους να συμπεριφέρονται κατ' αυτόν τον απαράδεκτο τρόπο. Γιατί μπορεί ο Τρόμπας να είναι ακόμη ζωντανός, αλλά πόσα άλλα σκυλιά δεν είχαν -και θα συνεχίσουν και στο μέλλον να μην έχουν- την τύχη του;



(Ελευθεροτυπία,
28/2/2004)